Over controle en vertrouwen | Erik Boers

Lars, zeven jaar oud, mag sinds enkele maanden 's ochtends zelf zijn konijn voer geven. Voorafgaand aan het ontbijt gaat hij door de achterdeur naar buiten en bij terugkomst moet hij deze deur weer op slot doen. Dat loopt goed. Door de week wordt dit indirect gecontroleerd doordat Lars' vader via de achterdeur zijn fiets pakt. Tot op een zaterdag het gezin bijna in de auto zit voor een uitstapje. Opeens vraagt de vader zich af of de achterdeur wel op slot zit. Hij spreekt zijn zoon aan die nog naast de auto staat. “Lars, heb je de deur op slot gedaan?”  Lars is even stil en zegt dan: “ Ja”. Voor de zekerheid loopt de vader toch nog maar even naar de achterdeur. Deze zit niet op slot! Hij loopt terug en zegt dit tegen Lars op een vrij lichte toon. Deze reageert dan ook niet. Maar de weken daarna gebeurde het nog enkele malen. Toen heeft de vader wel indringend gevraagd waarom de deur niet op slot was. Lars blijft schouderophalend reageren.

Is er in dit voorbeeld sprake van vertrouwen en controle? En zo ja, over welk vertrouwen gaat het dan? Van wie in wie? Of van wie in wat? En is er sprake van controle? Waar dan? Wat wordt er dan precies gecontroleerd? En voedt deze controle het vertrouwen of heeft het een ondermijnende werking? Want dit laatste wilden wij onderzoeken in ons Socratisch Cafe vorige week. Hoe zit dat met controle en vertrouwen?

Zoals te doen gebruikelijk kwamen we er niet helemaal uit. Maar het gesprek was zeer levendig, de hersens kraakten, denkposities verschoven, nieuwe onderscheidingen hingen in de lucht. Enkele uitspraken:

“ Controle op gedrag is nog geen gebrek aan vertrouwen in een persoon.” 
“ In dit geval is vertrouwen misplaatst. Daarvoor zijn de verhoudingen te ongelijk. De vader blijft verantwoordelijk.”
“ Waarom controleert de vader wel of de deur dicht zit en niet of het konijn te eten heeft gekregen? Want dat was toch de primair toevertrouwde taak?”
" Er zijn hier verschillende waardegebieden in het geding, minstens drie: het konijn, de deur, de eerlijkheid.” 
“Speelt het een rol dat het nu ’s ochtends nog zo donker is en dat Lars daar bang voor kan zijn, dus snel naar binnen gaat?”
“ Vooraf dacht ik dat controle te maken heeft met een gebrek aan vertrouwen: als er vertrouwen is, is er geen controle nodig. Gaandeweg ontwikkel ik een andere visie. Vertrouwen en controle zijn geen tegenstellingen, ze kunnen elkaar positief beïnvloeden."
“ Hoe zit het met het vertrouwen van Lars in zijn vader en in zichzelf?” 
" Controle voedt vertrouwen als het gegeven vertrouwen tenminste klopt bij wat een persoon aan kan.”