Nieuwsbrief november 2017
Oren
Waar ging het ook weer allemaal over? Juist
ja. Over dit. Over dat. Over alles,
over niets. Over aan en uit. De smalle
lijn tussen liefde en verlies, die indruist
tegen alle verwachtingen en alle
goede bedoelingen die je misschien juist
nog had. Luister, oren, luister goed: er ruist
een ongehoorde vraag doorheen dit alles.
Waarom begrijp jij zelden wat zij verstaat?
Het is traag als zondag en zwoel als zomer,
we spelen wat petanque en het gras staat
kniehoog. We gooien de ballen verloren
en vergooien ons leven. Maar ook dat gaat
over. Het gaat steeds weer over. Daarover.
JOHAN GHYSELS (1964)
Uit: ‘Ik zoek een mooi woord voor jou’
Uitgeverij Lannoo, maart 2009
Erfgoedlabs
Met deze LABs wilde de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed uitproberen welke gespreksvormen, of onderdelen daarvan, behulpzaam zijn bij het komen tot een advies én tot het navolgbaar vastleggen van zo’n advies. Met navolgbaarheid wordt bedoeld: het goed kunnen reconstrueren van de gemaakte keuze en achterliggende overwegingen, zodat andere partijen niet de indruk krijgen van (professionele) willekeur en/of (kennis)machtsmisbruik.
Wij hebben een nieuwe gespreksvorm ontwikkeld, gebaseerd op de Socratische dialoog, met extra aandacht voor de rubricering van de onderliggende waarden.
‘Het gesprek aangaan’
Voor een hogeschool hebben wij een op maat ontworpen training op basis van ons boek ‘Het gesprek aangaan’ verzorgd. Gedurende 2 x 2 dagen verdiepte een team van 14 medewerkers zich in het communicatiemodel en deed veel oefeningen met toepassing ervan. Met name het voeren van een open gesprek - en het ruimte geven aan alle zaken die normaal niet worden uitgesproken - kreeg ruimte. Het programma werd aangepast naar de wensen van de klant en de specifieke zaken die ons tijdens de training opvielen in de groep. Een confronterend programma voor sommigen en een heel leerzame ervaring voor allen! Klik hier voor meer informatie over het boek ‘Het gesprek aangaan’.
Management Team Coaching (Erik Boers)
Al enkele jaren begeleiden Erica Koch en ik een Management Team uit het wetenschappelijke deel van een farmaceutische International. Ooit begonnen de leden met deelname aan een meerdaagse training Focus on Influence. De managers hebben inmiddels al hun sciëntists naar deze training gestuurd. Zelf willen ze het goede voorbeeld geven en blijven werken aan hun overleg- en samenwerkingsvaardigheden. Het hoofd van de afdeling neemt daarin kwetsbaar én wilskrachtig het voortouw. Door het repeterend karakter leren wij het team steeds beter kennen. Zo kunnen we goed in het hier en nu werken, inspelend op wat er nodig is, puttend uit een arsenaal aan oefeningen en werkvormen. We voorzien het team van hands-on observaties, bezinnende invalshoeken en momenten van reflectie. Het landhuis waar we elkaar steeds ontmoeten staat inmiddels symbool voor een dag uit de hectiek, een dag onderlinge aandacht en een dag stilstaan bij jezelf.
Reflectiegids Nederlandse Vereniging van Toezichthouders in Zorg en Welzijn
Wat zijn de meest waardevolle momenten tijdens een bijeenkomst van de Raad van Toezicht? Hoe kunnen zulke momenten gecreëerd worden? De NVTZ heeft een gids gemaakt over reflectie en evaluatie voor toezichthouders. Kort omschreven geeft de gids handvatten, tips en ideeën over hoe men dit vorm kan geven. Wij hebben met veel plezier een bijdrage mogen leveren aan deze gids.
Proefschrift (Erik Boers)
Eind volgend jaar hoop ik bij de Denker des Vaderland, René ten Bos, te promoveren op een proefschrift over Socratische gesprekken in organisaties. De kern van het proefschrift bestaat uit een nieuwe theoretische onderbouwing van wat er gebeurt in een Socratisch Gesprek. In 1918 legde Leonard Nelson daarvoor het theoretisch fundament met zijn lezing “Over de kunst van het filosoferen”. Honderd jaar later is er veel veranderd in de praktijk van het Socratisch Gesprek, met name in de manier waarop we het inzetten in organisaties – zie de talrijke varianten in ons “Vrije Ruimte Praktijkboek”. Toch is de theorievorming in grote lijnen hetzelfde gebleven. En dat is opmerkelijk, omdat in de twintigste eeuw de filosofie enkele ingrijpende wendingen heeft ondergaan – bijvoorbeeld de taalwending. In mijn proefschrift ontwikkel ik een hedendaagse duiding van het Socratisch gesprek. Wat gebeurt daar precies? En wat voor een soort kennis of wijsheid wordt daar gecultiveerd?
Een Socratisch gesprek met 700 burgers (Maarten Rienks)
Nee, natuurlijk kan dat niet, een Socratisch gesprek voeren met 700 burgers in een tijdsbestek van anderhalf uur! Toch hebben we dat gedaan, op zaterdag 1 juli jl. in de Doelen in Rotterdam, rond de vraag “Hoe bewaren we de vrede in de stad?”Stichting LOKAAL Rotterdam organiseerde een G1000, een burgertop, als onderdeel van een breder programma dat is gericht op het bevorderen van de deliberatieve democratie. Het uitgangspunt van een dergelijke democratie is dat de burgers de dragers zijn van de democratie en dat hun beleving, doordenking en vragen altijd voorop zouden moeten staan. LOKAAL ziet in het Socratisch gesprek een methode die goed aansluit bij dat uitgangspunt. Begin dit jaar werd ik benaderd door Liesbeth Levy, directeur van LOKAAL, om mee te denken over een passende gesprekvorm voor de G1000, gebaseerd op de Socratische methode. Bij de eerste verkenning ging ik nog uit van een zeer vereenvoudigde vorm met enkele kernelementen van de Socratische methode en een gesprekduur van een kleine dag. Dat leek mij realistisch, maar de ambitie voor de G1000 bleek veel hoger. Er moest niet alleen een onderzoekend gesprek gevoerd worden, er zouden ook concrete vraagstukken op tafel komen waar oplossingen voor moesten worden bedacht en gewogen. Zo kwamen we uit op een Socratisch gesprek van anderhalf uur met onervaren deelnemers en (uiteindelijk) 139 tafelvoorzitters die in vijf groepen een halve dag getraind moesten worden. Die trainingen heb ik samen met Andert Loman en LOKAAL verzorgd. Ik heb mij wel bezwaard gevoeld omdat we zo veel van de tafelvoorzitters eisten. Ga er maar aan staan, in no time een methode leren kennen en toepassen, een gesprek leiden rond thema’s als onderwijs, radicalisering en identiteit met betrokken burgers uit alle lagen van de bevolking. Het was uiteindelijk ontroerend om mee te maken. Aandachtig voerden ruim 700 burgers aan ronde tafels gesprekken rond wezenlijke vragen op basis van eigen ervaringen. Er werd verhelderd en naar cruciale momenten gezocht, verplaatst en essenties benoemd. Veel bewondering heb ik voor de tafelvoorzitters die in staat bleken het onmogelijke te doen. Publicatie resultaten G1000
Retraite Zwijgen en Spreken: een driedaags Meditatief Socratisch Gesprek:
Wanneer Zwijgen, Wanneer Spreken? (Peter van Hooft)
In de komende wijsgerige retraite willen we, wat nadrukkelijker dan voorheen, de ‘Vrije Kunsten’ van Het Nieuwe Trivium combineren met meditatie. De dialectica als onderzoekend spreken, de grammatica als het vormgeven van onze woorden op schrift en de retorica als een vrijmoedig spreken, combineren we met de stilte en rust van aandacht meditatie. Door stiltemeditatie kom je zwijgend tot jezelf, om je van daaruit, bezinnend schrijvend en sprekend, te verbinden met de ander. Dit laatste doen we in de vorm van een Socratisch Gesprek, waarin de bovengenoemde elementen een plek krijgen. Daarnaast vergeten we ook ons lijf niet (we doen aan yoga en gaan ook wandelen) en we lezen een wijsgerige tekst die ingaat op het thema: Wat doet je zwijgen? Wat doet zwijgen met je? Wat zegt zwijgen? Laten we daar eens over spreken (en zwijgen).
We doen dat in een eeuwenoud Belgisch klooster met mooie gastenkamers waar het goed toeven is. Daarnaast hebben we de beschikking over een eigen gespreks- en meditatieruimte. Met de (sterk aanbevolen) mogelijkheid de avond daarvoor te arriveren. Als je belangstelling hebt, geef je dan hier op, want we willen graag, vooraf al, een ieder spreken over dit thema.
Socrates in een pool - doorstart van Socratisch Café Rotterdam (Maarten Rienks)
Na een korte onderbreking heeft het Socratisch Café Rotterdam dit najaar een doorstart gemaakt. Het Socratisch Café Rotterdam is bijzonder omdat het uit een pool van gespreksleiders bestaat. Deze pool zorgt voor continuïteit, variatie en biedt deelnemers de mogelijkheid om ook zelf gesprekken te gaan begeleiden. De formule bleek een succes: bij het initiëren was er meteen veel animo en de pool groeide gestaag. Maar het café ging bijna aan dat zelfde succes ten onder. De niveauverschillen in en opvattingen over de begeleiding tussen de gespreksleiders liep zodanig uiteen dat gespreksbegeleiders begonnen af te haken. Bovendien vonden er gesprekken plaats die geen recht deden aan belangrijke Socratische principes. Veel deelnemers kwamen niet meer terug. Eind 2016 werd het hoog tijd voor bezinning. Besloten werd een training Socratische dialoog te organiseren voor de leden van de pool. Deze training leidde tot verdieping, verbinding én gaf beter zicht op de verschillen in niveau, ambitie en opvattingen. De gesprekken daarover hebben geresulteerd in een afgeslankte pool, duidelijke afspraken over de uitgangspunten en meer concrete invulling van het café. Terugkijkend op het proces van de vorming van de pool tot eind 2016 is het duidelijk dat het heeft ontbroken aan dialoog tussen de gespreksleiders. Er was weinig zicht op en contact met elkaar. Onderling werden wel ervaringen uitgewisseld en afspraken gemaakt, maar regelmatig als groep met elkaar in gesprek om ervaringen te delen en daar betekenis aan geven, daar heeft het echt aan ontbroken.
Wat draagt en vraagt de Omgevingswet? (Dorien Brunt)
Het duurt nog wel een paar jaar voordat de Omgevingswet echt wordt ingevoerd, maar nu al doen overheden, bedrijven en burgers ervaringen op. Er worden zo’n 150 experimenten uitgevoerd en er lopen ruim 200 pilots bij gemeenten, waterschappen en provincies. Niet alleen anders doen maar ook anders denken en overwegen is de boodschap. Kernwoorden van het nieuwe stelsel zijn: meer vertrouwen van de kant van de overheid in de burgers, meer vrijheid maar ook meer verantwoordelijkheid bij initiatiefnemers en een meer verbindende rol voor het bestuur.
Maar wat betekenen die woorden: vertrouwen, vrijheid, verantwoordelijkheid en verbinding? Hoe geef je daar samen vorm aan? Wat vraagt dat van jou en van je organisatie?
Het Nieuwe Trivium en de Werkplaats Publieke Bezinning worden steeds vaker gevraagd om denkgesprekken en trainingen rond deze vragen te begeleiden. Soms binnen één organisatie, soms binnen een project waarbij er meerdere partijen aan tafel zitten. Zo begeleidden we tijdens de Summer school van de Provincie Noord-Brabant een denkgesprek rond de vraag: “Wat bekent het voor de overheid om als partner van maatschappelijke organisaties en burgers te opereren?” We spraken aan de hand van een voorbeeld uit de natuurontwikkeling. Voor de gemeente Veere zijn er vier reflectiebijeenkomsten georganiseerd rond de vraag wat de omgevingswet betekent voor de wijze van samenwerken met burgers en andere partijen. De Provincie Noord-Brabant heeft ons gevraagd om een lerende evaluatie uit voeren over een van haar pilots in het kader van de nieuwe Omgevingswet. Bij dit experiment zijn het bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties, een gemeente en de provincie betrokken. Welke lessen leren wij samen uit dit experiment? Wat moet iedere partij doen en laten? Op deze manieren dragen we een steentje bij aan de cultuurverandering die het nieuwe stelsel vraagt en draagt. Dat vinden we prachtig om te doen.
In onze cursus Publieke Bezinning leren deelnemers bezinnende gesprekken te organiseren/begeleiden, met botsende partijen aan tafel.
Workshop Helder Denken & Communiceren (Piek Visser-Knijff)
Voor een afdeling van een grote bank zijn wij gevraagd om te werken aan hun onderlinge communicatievaardigheden. In één dag werken we met hen aan Helder Denken & Communiceren. Dit is wat we gaan doen: In de ochtend bekijken we hoe je een heldere tekst kan schrijven. Vaak blijft er bij geschreven woord onbedoeld een boodschap tussen de regels staan en blijkt ook dié boodschap van waarde. Je leert die boodschap vinden, beoordelen en hoe je die kan gebruiken voor het aanscherpen van je tekst. In de middag gaan we met elkaar in gesprek. We onderzoeken gezamenlijk wat de voorwaarden zijn voor een goed gesprek. Je leert hoe jij kan bijdragen aan een prettig gesprek, waarin dat wat voor jou belangrijk is tot uiting komt. Nieuwsgierig? Wil je ook leren Helder Denken & Communiceren? Meld je aan voor onze open workshop op 6 april.
Cadeautip voor de decembermaand Begin vorig jaar verscheen ons boek “Publieke bezinning; Socratische Dialogen over maatschappelijke vraagstukken” (Erik Boers, Dorien Brunt, Sjaak Evers & Saskia van der Werff red.) bij ISVW Uitgevers, als resultaat van de studiegroep Publieke Dialoog. Klik hier voor de Inleiding van het boek. Klik hier voor een recensie. Dit boek is te bestellen via de ISVW.
Deze nieuwsbrief verschijnt twee keer per jaar. U staat op de verzendlijst als contact van ons opleidingsinstituut. Als u wilt dat we u van de verzendlijst verwijderen klikt u hier.
Heeft u vragen of opmerkingen? Mail dan naar info@hetnieuwetrivium.nl of bel met ons bureau: 06 - 46118982. U bent vrij deze nieuwsbrief door te sturen naar andere geïnteresseerden.
|
