Samen Spreken
Samen Denken
Samen Werken

home wie wij zijn wat wij doen en voor wie publicaties contact

Online intervisie, mijn standpunt herzien | Erica Koch

Negen maanden geleden schreef ik een blog over mijn eerste ervaringen met online intervisie. We waren al 2 maanden in lockdown en hoopvol dat we rond de zomer van 2020 wel weer op onze oude manier zouden kunnen werken. In dat eerste blog geef ik een aantal praktische tips voor begeleiders van intervisie om online bijeenkomsten vorm te geven, een flink aantal daarvan zijn nog steeds relevant en hebben zich in de praktijk bewezen.

Online werken was in mijn ogen een wat povere vervanging van het “echte werk”. Dat was de rode draad van het stuk, ik miste werkelijk contact en voelde onvermogen om echte diepgang te bereiken. Nu we 9 maanden verder zijn wil ik dat standpunt herzien, of in elk geval behoorlijk nuanceren. Want Ik heb ervaren dat er online veel meer mogelijk is dan ik in eerste instantie dacht. Inmiddels vind ik het echt leuk en de moeite waard om uit te proberen hoe je online toch tot echte ontmoetingen kunt komen. Wat heeft mij geholpen om van mijn eerdere standpunt een ‘stondpunt’ te maken?

Mentale lenigheid
Ik was vooringenomen. Mijn aanname was dat online werken nooit een vervanging van echte ontmoetingen zou kunnen zijn. Dat maakte dat ik elke bijeenkomst koppig bleef vergelijken met hoe het vroeger was. Toen ik dat idee los kon laten en online sessies op hun eigen kwaliteit kon beoordelen zag ik andere mogelijkheden, deze werk ik in dit blog verder uit. Bij dat ‘anders kijken’ kreeg ik hulp van mijn eigen intervisiegroep die me (online) erg heeft geholpen om mijn mening te herzien.

Een online programma vraagt een eigen ontwerp.
Het afgelopen jaar zijn in mijn agenda regelmatig activiteiten gepland en toch weer verschoven omdat het niet live kon plaatsvinden. Dat leidde vaak tot boeiende gesprekken met opdrachtgevers die ook zaten te puzzelen wat het beste was: uitstellen of dan toch maar online proberen? Wat niet werkte was het oorspronkelijke programma 1 op 1 proberen over te zetten of slechts een klein beetje aan te passen. Een geslaagde online sessie vraagt een op maat gemaakt ontwerp met een ritme en werkvormen die afgestemd zijn op werken vanaf het scherm. Gelukkig zijn er inmiddels heel veel goede hulpmiddelen die het makkelijker en leuker maken.

Experimenteren met vormen
In eerste instantie voelde ik me behoorlijk beperkt in de keuze van online werkvormen. Ik koos snel voor de bekende aanpak met veel structuur, zoals de 5 stappen methode in intervisie. Dat werkte prima, maar het is ook wat mechanisch. Deelnemers hadden en hebben juist behoefte om ervaringen te delen en ook de emotionele impact van alle veranderingen te bespreken. Dan zijn werkvormen die wat meer ruimte bieden voor creativiteit en voor vertraging juist fijn. Inmiddels heb ik goede ervaringen met werken met beelden en metaforen. Ter voorbereiding maakte ik een pdf met 60 foto’s die iedereen in de sessie kan openen en gebruiken. Door gerichte vragen en associaties over de gekozen beelden ontstaan mooie gesprekken. Tekenen werkt overigens ook goed: Nadat de inbrenger de casus heeft toegelicht gaat ieder op zijn of haar eigen werkplek met papier en kleurtjes aan het werk om de kwaliteiten van de casusinbrenger te tekenen. Camera en microfoon gaan even uit, je wordt niet door elkaar afgeleid. Van het resultaat maak je een foto die via een groepsapp of via schermdelen door iedereen wordt gezien. De tekeningen worden toegelicht en samen besproken. In een sessie met een MT waar de emoties hoog opliepen was er letterlijk behoefte aan frisse lucht. De deelnemers zijn 20 minuten naar buiten gegaan om in hun eigen omgeving te wandelen en daarbij een van de andere deelnemers te bellen om al lopend hun beleving te delen. Daarna zat iedereen anders in de sessie, er was weer ruimte om het gesprek voort te zetten. Als deelnemer aan intervisie heb ik ervaring opgedaan met systematische schriftelijke reflectie. We besloten daarmee te experimenteren toen we alleen nog online konden werken. Na elke zoomsessie maakt iedereen een verslag met ervaringen, leerpunten en pareltjes. De rijkheid die in de verslagen naar voren komt geeft aanleiding tot verdieping van het gesprek in een volgende sessie. Kortom durf te experimenten en volg je intuïtie als facilitator, al doende leer ik steeds meer.

Vertragen en reflecteren gaat gemakkelijker
De essentie van intervisie is samen onderzoeken en reflecteren op relevante vragen en thema’s, daarvoor is rust en aandacht en ook enige vertraging nodig. Tijdens intervisie bijeenkomsten waar iedereen fysiek in de ruimte is, ben ik als facilitator vaak bezig met afremmen van mensen. Men wil graag direct op elkaar reageren, soms met goedbedoelde adviezen of vanuit de herkenning van de vraag met een eigen ervaring. Dat gaat vaak te snel, de casusinbrenger heeft onvoldoende tijd om na te denken of wordt zelfs afgeleid van een eigen reflectieproces. Online wordt er minder snel door elkaar gepraat, de vorm reguleert de conversatie en heeft het effect dat elke deelnemer langer nadenkt voordat er iets gezegd wordt. Ik vraag deelnemers vooraf om de ‘hide self view’ aan te vinken, (fijne optie in Zoom) anders word je erg afgeleid door je eigen beeld. Deze vertraging leidt tot meer zelfreflectie van alle deelnemers, niet alleen van de casusinbrenger. Als facilitator kan ik dat nog verder uitbreiden door tussendoor schrijfoefeningen of individuele reflectieopdrachten te geven en die weer met elkaar te delen. De rust en de aandacht zijn weldadig en creëren een gevoel van gezamenlijkheid. Dit in tegenstelling tot veel van de online vergaderingen waar mensen dagelijks aan deelnemen. Die zijn vooral gericht op snel en efficiënt werken, contact maken op emotioneel niveau ontbreekt en dat kost veel energie.

Het is ook praktisch
Toen ik over mijn eerste weerstand heen was kreeg ik niet alleen oog voor de inhoudelijke mogelijkheden maar ook voor de praktische voordelen. Iets afspreken gaat relatief makkelijk, er is geen reistijd, als de techniek eenmaal werkt is de drempel voor deelname laag. Wanneer de kinderen thuis zijn of je als je een beetje verkouden bent kun je toch meedoen. Het contact kan frequenter omdat korte bijeenkomsten tussendoor makkelijk en sneller te organiseren zijn.

Afstand en nabijheid, zoeken naar hybride vormen
Mijn belangrijkste bezwaar tegen online werken was het gebrek aan nabijheid en intimiteit. Inmiddels heb ik ervaren dat die intimiteit wel degelijk mogelijk is in online sessies. Ik zie dat deelnemers geraakt worden en dat raakt mij, intimiteit creëer je samen. De omvang van de groep speelt daarbij ook een rol, de ervaringen die ik beschrijf gaan over groepen van 4 tot 10 deelnemers. Grotere groepen hebben een andere dynamiek en vragen weer andere werkvormen. Natuurlijk mis ik de fysieke contacten met deelnemers en ik hoop dat we daar in de loop van dit jaar weer mogelijkheden voor hebben. Wat mij betreft blijven we ook dan de optie open houden om bewust te kiezen voor online bijeenkomsten. Zo blijven we ook face to face benutten wat we online hebben geleerd en ervaren, en komen we tot rijkere en meer hybride vormen van intervisie.

 
English

Erik Boers

Dorien Brunt

Erica Koch

Brunhilde Legeland

Pieter Mostert

Maarten Rienks

Links

Blogs
Verkiezingsuitslag en Morele Intuities | Erik Boers
 
Leer de juiste woorden | Erik Boers
 
Online intervisie, mijn standpunt herzien | Erica Koch
 
Hoezo ambulantisering | Erik Boers
 
Ervaringen met online intervisie en werkzame bestanddelen | Erica Koch
 
Meer blogs >>
 
 

Het Nieuwe Trivium, filosoferen in organisaties | Nicolaas Beetsstraat 11, 5615 JH Eindhoven | 06 - 5516 6147 | info@hetnieuwetrivium.nl |