Vakcommunity filosofie interviewt Erik Boers

 
Het Nieuwe Trivium helpt mensen bij gesprekken
en het uitdrukken van gedachten

In de middeleeuwen bestond de vooropleiding voor de universiteit uit de zeven vrije kunsten: vier rekenvakken en drie talige vakken. Die drie talige vakken, dialectica, retorica en grammatica, werden samen het trivium genoemd. Tegenwoordig kent Nederland een netwerkorganisatie die zich Het Nieuwe Trivium noemt. Ik interviewde Erik Boers van Het Nieuwe Trivium.

Wat is Het Nieuwe Trivium voor een organisatie?
Het is een commerciële organisatie die opereert op de vrije markt. We zijn een netwerkorganisatie met een eigen praktijk en een central office in Eindhoven. We werken met een vaste kern van drie associés en daaromheen zijn zo’n dertig mensen betrokken.

Wat voor activiteiten organiseert Het Nieuwe Trivium zoal?
Wij organiseren filosofische gesprekken in organisaties. Dan gaat het om begeleide denkgesprekken. Binnen organisaties is het denken nogal eens instrumenteel, oplossingsgericht en doelgericht. Er bestaan echter ook vragen die niet op die manier zijn aan te pakken. Denk aan vraagstukken van verantwoordelijkheid. Daar gaat het eerder om het verwerven van inzicht, dan om oplossingen te vinden. We leiden ook mensen op zodat mensen in hun eigen organisatie gesprekken kunnen voeren. Bij de centrale ICT-Afdeling van een bank proberen we bijvoorbeeld helder te krijgen hoe om te gaan met de dubbele rol van  adviseur tegenover die van politie-agent. De Provincie Noord-Brabant huurt ons in voor rustige bezinning met alle betrokken belanghebbenden over het vraagstukken van  de intensieve veehouderij versus de gezondheidszorg. Dan gaat het dus eerder om een onderzoekend gesprek dan om een debat. Ook is er een scholenfederatie die met onze steun helder wil krijgen wat de waarden die ze voorstaat, zoals openheid, betekenen in de dagelijkse lespraktijk.

Trivium verwijst naar de talige vakken binnen de middeleeuwse zeven vrije kunsten. Is dat een bewuste keuze om de wiskundige rekenvakken buiten te sluiten?
Nee, we hebben ook ervaring met socratische gesprekken over wiskundige vragen. Samen nadenken is echter een talige aangelegenheid. Bij betekenisgeving speelt taal een belangrijke rol. Filosoferen betekent met elkaar in gesprek gaan om chocola te maken van een complexe werkelijkheid. Dat vergt het vermogen om welluidend en weldenkend te spreken of schrijven.

Wat is er nieuw aan jullie aanpak van Het Nieuwe Trivium ten opzichte van het middeleeuwse trivium?
Bij ons worden klassieke kunsten vormgegeven op hedendaagse wijze. Oefeningen en methodieken worden aangeboden in een hedendaagse praktijk. Van oorsprong vormden de zeven vrije kunsten de basis voor academische vorming. Dat laatste is verdwenen door alle studieduurbeperkingen. Wij zoeken nieuwe vormen voor academische vorming na afloop van het hoger onderwijs.

Hoe kijkt Het Nieuwe Trivium aan tegen het Nederlandse onderwijs in het algemeen?
Wij vinden onderwijs van groot belang en mensen binnen ons netwerk zijn ook betrokken bij het onderwijs. We organiseren ook socratische gesprekken op basisscholen. Ik ben blij dat filosofie tegenwoordig een examenvak is en constateer dat jongeren beter in staat zijn om essays te schrijven dan eerdere generaties.

Welk accent zou U graag willen leggen bij het schoolvak filosofie?
Bij ons komen nogal een vragen van wijsgerige antropologie aan bod. Dan denk ik ook aan het werk van Hannah Arendt en haar ideeën over The Human Condition. Maar ik signaleer ook dat nogal eens waardering voor het belang van werken in organisaties ontbreekt binnen de faculteit wijsbegeerte. Terwijl organisaties een doorslaggevende rol spelen in het dagelijks leven. 

Interviewer: Walfred Haans